INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Natalia Siennicka (1.v. Czyszkowska, 2.v. Landmanowa)      Natalia Siennicka, wizerunek na podstawie zdjęcia.

Natalia Siennicka (1.v. Czyszkowska, 2.v. Landmanowa)  

 
 
1866 - 1926-10-05
Biogram został opublikowany w latach 1996-1997 w XXXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Siennicka Natalia 1 v. Czyszkowska, 2 v. Landmanowa (1866–1926), aktorka, dyrektor teatru. Ur. w Kielcach lub Radomiu, była córką Michaliny z Tarnowskich (1850–1880), utalentowanej i cenionej aktorki i śpiewaczki, występującej głównie w teatrach prowincjonalnych i ogródkowych, adoptowaną przez jej męża Teofila Siennickiego (1842–1884), aktora prowincjonalnego.

S. uczyła się na pensji w Warszawie i w gimnazjum w Kielcach, ale z powodu wędrownego trybu życia rodziców jej wykształcenie było niekompletne. Od dzieciństwa związana była z teatrem. Już w sezonie 1873/74 r. pojawiała się na scenie teatru krakowskiego w rolach dziecięcych. Później wraz z rodzicami występowała m.in. w Płocku w zespole Anastazego Trapszy (październik – grudzień 1879) i w Kielcach w zespole działowym kierowanym przez jej ojca i Franciszka Idziakowskiego (1880). Jej samodzielna kariera rozpoczęła się w r. 1886 w zespole Józefa Teksla, z którym występowała w Kielcach (kwiecień 1876), w warszawskim teatrze ogródkowym «Belle Vue» (lato 1886) i w Lublinie (od września 1886 do lutego 1887). W r. 1887 wraz z zespołem Mariana Winklera i Artura Zawadzkiego przebywała w Kielcach i Radomiu. Dn. 25 XI 1886 wyszła za mąż za Juliana Czyszkowskiego, śpiewaka i aktora, i przez pewien czas występowała pod nazwiskiem męża. W sezonie 1888/89 r. wytępowała w Płocku z kompanią Józefa Puchniewskiego. Dn. 31 VII 1889 debiutowała w Warszawskich Teatrach Rządowych (WTR) w „Nowej Francillon” A. Abrahamowicza i R. Ruszkowskiego; mimo pochlebnych ocen nie została zaangażowana. W sezonie 1889/90 r. należała do zespołu teatru łódzkiego, z którym latem 1890 występowała na scenie «Belle Vue» w Warszawie. Dn. 20 IX 1890 zadebiutowała w teatrze krakowskim w roli Wandy w „Mężu z grzeczności” A. Abrahamowicza i R. Ruszkowskiego.

W Krakowie S. pracowała przez trzy sezony. Powróciła tu do nazwiska panieńskiego i używała go już do końca kariery. Dość szybko zyskała popularność i uznanie, występując głównie w komediach salonowych i farsach. W sezonie 1893/94 r. została zaangażowana do zespołu teatru lwowskiego. W kwietniu i maju 1894 występowała gościnnie w WTR, ale i tym razem nie doszło do zapowiadanego przez prasę angażu. Od września 1895 należała do zespołu teatru krakowskiego. W grudniu 1896 otrzymała dymisję, którą spowodował jej kapryśny charakter. Od stycznia do kwietnia 1897 była aktorką teatru poznańskiego, a następnie została na dwa sezony zaangażowana do Teatru Miejskiego we Lwowie. W lutym i marcu 1899 występowała gościnnie w Krakowie. Zagrała tu po raz pierwszy jedną ze swych najbardziej znanych ról, Olgę w „Dla szczęścia” S. Przybyszewskiego (premiera 18 II 1899). Po nieudanej wyprawie do Warszawy w maju 1899 (jej gościnne występy zostały z niewyjaśnionych przyczyn przerwane) powróciła do Krakowa, gdzie występowała do czerwca 1900, grając m.in. rolę Idalii w „Nowej Dejanirze” (premiera 8 VII 1899) i Księżniczki w „Śnie srebrnym Salomei” J. Słowackiego (premiera 24 III 1900). W sezonie 1901/02 r. należała do zespołu Teatru Miejskiego we Lwowie. Dn. 1 II 1902 rozpoczęła występy gościnne w WTR. Tym razem zakończyły się one sukcesem i od 15 III S. należała do warszawskiego zespołu dramatu. Opuściła go nagle 21 II 1903. Powróciła po dwóch latach i występowała na scenach WTR od września 1905 do r. 1911, z krótką przerwą w r. 1906, kiedy to od listopada do grudnia należała do zespołu Teatru Małego występującego w warszawskiej Filharmonii. Dn. 27 XI 1909 wyszła za mąż za aktora Alfreda Landmana (pseud. sceniczny Lipczyński).

W r. 1911 S. zorganizowała własny zespół, z którym początkowo występowała w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie, a następnie wyjechała na trwający od października 1911 do maja 1912 objazd większych miast Król. Pol. (m.in. Radom, Tomaszów, Kielce, Częstochowa, Piotrków, Włocławek, Lublin, Zawiercie). Prawdopodobnie w sezonie 1912/13 r. występowała w Teatrze Polskim w Kijowie. Ok. r. 1914 jej kariera uległa wyraźnemu załamaniu, co miało być może związek z samobójczą śmiercią drugiego męża. W ostatnich latach swego życia występowała rzadko, najczęściej gościnnie. W sierpniu 1916 partnerowała Karolowi Adwentowiczowi w „Ojcu” A. Strindberga w Teatrze Małym w Warszawie. W sezonie 1918/19 r. pracowała w Teatrze Polskim w Warszawie, gdzie wystąpiła w roli Lady Bracknell w „Bracie marnotrawnym” O. Wilde’a (premiera 28 II 1919). W lipcu 1919 grała gościnnie w teatrze łódzkim, do którego została zaangażowana na sezon 1920/21 r. Kreowała tu m.in. tytułową rolę w „Heddzie Gabler” H. Ibsena (premiera 10 X 1920). W styczniu 1922 występowała w warszawskim Teatrze «Maska», a w sezonie 1925/26 r. w Teatrze Małym, gdzie zagrała swą ostatnią rolę – Germaine Belanger w sztuce „Mój ojciec miał słuszność” S. Guitry’ego. Zmarła w Warszawie 5 X 1926 po kilkumiesięcznej chorobie. Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim.

Oba małżeństwa S-kiej były bezdzietne.

Największe uznanie zdobyła S. jako wykonawczyni ról salonowych kokietek. Wyróżniała się w nich wdziękiem, poczuciem humoru oraz lekkością i finezją gry. Zalety te szczególnie widoczne były w sposobie prowadzenia dialogu, choć czasem narzekano na jej niestaranną dykcję. Odnosiła też sukcesy w rolach romantycznych heroin i bohaterek dramatu modernistycznego, które grała w sposób «nerwowy», bardzo emocjonalny, oparty na cechach jej własnej osobowości. Ze względu na ową «nerwowość», niepokój widoczny w jej grze, nazywano ją czasem aktorką modernistyczną (A. Grzymała-Siedlecki), ale jak się wydaje aktorstwo S-iej najwięcej zawdzięczało dziewiętnastowiecznemu realizmowi. Należała do aktorów epoki przejściowej, wychowanych na realistycznej komedii obyczajowej, a zmuszonych sprostać wymogom dramatu młodopolskiego i romantycznego.

S. miała wszelkie dane ku temu, by stać się aktorką wybitną. Była uważana za jedną z najpiękniejszych kobiet swego czasu. Urodę łączyła z wdziękiem i poczuciem humoru. Od wczesnej młodości dysponowała sporymi umiejętnościami technicznymi. Jej gwałtowny temperament oraz kapryśny i konfliktowy charakter powodowały jednak, że wciąż przenosiła się z miejsca na miejsce, co nie pozwalało na systematyczną pracę nad rozwojem jej talentu.

 

Portrety, przez Leona Wyczółkowskiego: 1899, 1903, 1904 (pastele), 1904 fluoroforta – wszystkie w: Muz. Narod. w Kr.; Fot. prywatne i w rolach w zbiorach: B.Jag., IS PAN, Muz. Teatralnego w W.; – Słown. Teatru Pol. (bibliogr., reprod. portretu, fot.); – Baranowska A., Natalia Siennicka, „Kultura” 1979 nr 5 z. 13 (fot.); Koneczny F., Teatr krakowski, Kr. 1994; Michalik J., Dzieje teatru w Krakowie w latach 1893–1915, Kr. 1985 cz. I (fot.); – Boy o Krakowie, Kr. 1974 (fot.); Grzymała-Siedlecki A., Świat aktorski moich czasów, W. 1957 (fot.); Lechoń J., Cudowny świat teatru, W. 1981; Pronaszko A., Zapiski scenografa, W. 1976; Sprawozdania Komisji Teatralnej w Krakowie 1893–1911, W. 1992; Zapolska G., Listy, W. 1970; – „Świat” 1907 nr 38 (reprod. portretu).

Dariusz Kosiński

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.